Najważniejsze daty i fakty z historii Policji w Międzychodzie

Powstanie Policji Państwowej w Międzychodzie

          W dniu 16 lipca 1920 roku Komendant Okręgowy Policji Państwowej w Poznaniu insp. Wiktor Ludwikowski powołał 14 komend powiatowych Policji, w tym Komendę w Nowym Tomyślu, obejmującą powiaty Międzychód i Nowy Tomyśl. Zaplecze kadrowe nowotworzonej Policji Państwowej na terenie całego woj. poznańskiego, stanowili żołnierze I Brygady Żandarmerii Krajowej.

Powstanie Policji Państwowej w Międzychodzie

         W dniu 16 lipca 1920 roku Komendant Okręgowy Policji Państwowej w Poznaniu insp. Wiktor Ludwikowski powołał 14 komend powiatowych Policji, w tym Komendę w Nowym Tomyślu, obejmującą powiaty Międzychód i Nowy Tomyśl. Zaplecze kadrowe nowotworzonej Policji Państwowej na terenie całego woj. poznańskiego, stanowili żołnierze I Brygady Żandarmerii Krajowej. Pierwszym Komendantem Powiatowym PP w Nowym Tomyślu został mianowany asp. Wicenty Relewicz. Na terenie powiatu Międzychodzkiego utworzono 8 posterunków z siedzibami w Międzychodzie, Sierakowie, Kwilczu, Chrzypsku Wielkim, Mierzynku (od 21.12.1920 r. w Drzewcach), Mokrzcu (od 1.01.1921 r. w Raduszu), Kamionnie i Mościejewie. Do ochrony 50-kilometrowej granicy państwowej powołano posterunki graniczne w Międzychodzie, Sowiej Górze, Drzewcach, Sterkach i Lewicach, które wchodziły w skład Odcinka VI Granicznego. Zastępcą Komendanta Powiatowego PP w Nowym Tomyślu na teren naszego powiatu został mianowany st. przod. Władysław Chudziński. W PP Międzychód funkcjonowała ekspozytura śledcza, w której służbę pełnili przod. Roch Waloszczyk i przod. A. Matuszek. Do ich zadań należało prowadzenie śledztw i dochodzeń oraz raportowanie do Komendy Okręgowej o zaistniałych kradzieżach zwykłych i ciężkich, lichwie, przemycie, oprze wobec władzy, dezercjach, oszustwach, kłusownictwie, świętokradztwie, aresztach i wykryciu przestępstw.
          Ze wspomnianej Żandarmerii Krajowej, do policji międzychodzkiej wstąpiło 33 żołnierzy. Posterunek Graniczny miał swą siedzibę przy ul. Słowackiego 5, posterunek PP w budynku Sądu Grodzkiego przy ul. 17 Stycznia 31 (dzisiejszy budynek Szkoły Podstawowej nr 1). W 1929 roku posterunek ten przeniesiono do budynku Magistratu (dzisiejsze muzeum).
          Po kilku latach i okrzepnięciu struktur Policji, zmieniły się siedziby i obsady posterunków i tak w Posterunku w Międzychodzie prócz komendanta, służbę pełniło 7 posterunkowych, w Sowiej Górze 5, Sierakowie 3, Kamionnie 2, Chrzypsku Wielkim 2 i w Lewicach 3. Podstawowym środkiem lokomocji policjantów były konie służbowe, wyparte po kilku latach rowerami.
          Funkcję komendanta Posterunku Policji Państwowej w Międzychodzie pełnili:
- st.przod. Władysław Marcińczak        01.07.1920r.-  24.09.1920r.    
- st. przod. Władysław Chudziński       25.09.1920r. – 01.01.1923r.
- st. przod. Andrzej Matuszek               01.01.1923r. – 15.02.1927r.
- st. przod. Władysław Wittchen           16.02.1927r. – 01.08.1927r.
- st. przod. Antoni Kuśnierkiewicz        12.08.1927r. –  01.10.1927r.
- st.przod. Bolesław Doga                     01.10.1927r. - 10.10.1927r.
- st. przod. Walenty Sikorski                 11.10.1927r.  -  29.01.1931r. 
- st. przod. Joachim Pulina                   29.01.1931r. – 18.08.1932r.
- przod. Jan Martyński                          18.08.1932r. – 24.02.1934r.
- st. przod. Józef Adryan                       25.02.1934r. – 01.09.1939r.
          W okresie międzywojennym częstym zjawiskiem było przenoszenie policjantów, w czym władze policyjne upatrywały sposób, na podniesienie dyscypliny i efektów pracy oraz uniemożliwienie bratania się z lokalną społecznością i widziały swoisty stymulator kadrowy.
          U schyłku lat 20., ubiegłego wieku w międzychodzkim posterunku pełnili służbę: st. przod. Antoni Kuśnierkiewicz – Komendant Posterunku, przod. Roch Waloszczyk, przod. Walenty Sikorski, st. post. Jan Mieczyński, post. Stanisław Ćwiklak, post. Józef Otto,
post. Kazimierz Sikora, post. Jan Konczewski, post. Bolesław Zieleźkiewicz, post. Stefan Jaskólski, post. Józef Kaczmarek.
 
Załoga Posterunku PP w Międzychodzie z 1932 roku. Stoją od lewej:
post. Stanisław Ćwiklak (nr służbowy 1667),st. post. Marcin Penczyński (786),
post. Józef Marciniak (782), post. Bolesław Zieleźkiewicz (996),
st. przod. Joachim Pulina (49, komendant), st. post. Jan Sztukowski (186),
st. post. Jan Mieczyński (1654), post. Józef Kaczmarek (1062)
i post. Kazimierz Sikora (1138)
 
         W Posterunku Policji w Sowiej Górzesłużbę pełnili: przod. Jan Martyński, post. Stefan Woźniak, post. Karol Wojciechowski, post. Michał Wierciński, st. post. Michał Urban. WPosterunku Policji w Lewicach: przod. Walenty Godziewski, post. Michał Chromiński, post. Ignacy Nawrocik, post. Jan Wicling. W Posterunku Policji w Sierakowie:przod. Andrzej Wegner, st. post. Stefan Włodarczak, st. post. Ludwik Jackowski, post. Rudolf Nowak. WPosterunku Policji w Orzeszkowie(przeniesiony z Rozbitka w dniu 25.02.1927 r.): przod. Marcin Walkiewicz, st. post. Jakub Wolski, post. Mikołaj Gmerek. W Posterunku Policji w Chrzypsku Wielkim(zniesienie posterunku w dniu 25.06.1932 r.): st. post. Kazimierz Ruciński, st. post. Antoni Grygiel, st. post. Roman Szykowny, WPosterunku Policji w Kamionnie (zniesienie posterunku w dniu 31.07.1931 r.): przod. Andrzej Kiliński, st. post. Tomasz Pietrzak.
          Ze „Sprawozdania z działalności administracji państwowej na obszarze powiatu Międzychodzkiego z 1928 roku” wynika, że na terenie powiatu zaistniały: kradzieże - 168, włamania - 48, paserstwo - 43, nielegalne przekroczenie granicy - 38, zakłócenie porządku - 14, oszustwo - 5, włóczęgostwo i żebractwo - 3, dzieciobójstwo - 2, samobójstwo - 1, rabunek - 1, bandytyzm - 1.
          Statystyka kryminalna z lat poprzednich i następnych nie wiele różniła się od przytoczonej, a wykrywalność wahała się w granicach 50 %, co dawało naszej jednostce 17 miejsce na 29 powiatów (obecnie wykrywalność sięga 79 %). Niestety w żaden sposób nie można porównywać ilości zaistniałych przestępstw na liczbę policjantów i mieszkańców choćby dlatego, że przedwojenni policjanci pełnili służbę na terenie nadgranicznym, zwalczano m. in. włóczęgostwo, żebractwo, opilstwo, hazard, zhańbienie czy też opór władzy lub szpiegostwo aresztantów, a brak było takich przestępstw jakie występują obecnie.
          Do najznamienitszych policjantów okresu międzywojennego należą: Andrzej Matuszek, Ignacy Nawrocik, Stanisław Ćwiklak i Jan Mieczyński. W tym miejscu należy wspomnieć, że Ignacy Nawrocik wraz z drugim posterunkowym w Lewic, Michałem Niewiadomskim w dniu 15.08.1939 roku zostali zmobilizowani i wysłani do Rownego na Wołyniu. Obaj zostają wzięci do niewoli i osadzeni w obozie jenieckim w Ostaszkowie. Przyjmuje się, że obaj zostali rozstrzelani przez NKWD w dniu 20.04.1940 roku.

 

   

przod. Andrzej Matuszek                             st. post. Ignacy Nawrocik

         

st. post. Stanisław Ćwiklak                            st. post. Jan Mieczyński

Powołanie Komendy Powiatowej Policji

          Drugą z istotnych dat w historii Policji w Międzychodzie to powołanie Komendy Powiatowej w dniu 17.02.1933 roku. Komendę utworzono, aby okręgi administracyjne, sądownicze i prokuratorskie pokrywały się z policyjnymi. Od początku swego istnienia KP PP mieściła się przy ul. Słowackiego 5, zajmując dwa biura, pozostałe dwa zajmował posterunek graniczny. Na I piętrze budynku znajdowało się mieszkanie komendanta.
          W okresie międzywojennym funkcję te sprawowali:
- kom. Antoni Kowalski             17.12.1932r. - 28.03.1935r.
- kom. Kazimierz Dąbrowski     14.04.1935r. - 12.06.1937r.
- podkom. Leon Polek                12.06.1937r. do wybuchu II wojny światowej.
         W komendzie dyslokacja policjantów przedstawiała się następująco: Międzychód: 10 posterunkowych wraz z 4-osobową ekspozyturą śledczą, Sowia Góra 3, Lewice 4, Orzeszkowo 3, Sieraków, Chrzypsko Wielkie 2. Zatem służbę pełniło 26 funkcjonariuszy oraz kilku w komendanturze.

Okupacja 1939 - 1945

          W czasie II wojny światowej w Międzychodzie nie było posterunku policji granatowej, a miejscowi policjanci byli przeniesieni do Generalnego Gubernatorstwa. W mieście służbę pełniło 7 niemieckich policjantów i 7 żandarmów. Miejscowa grupa SS liczyła 12-15, Grupa S.A. liczyła 40-50 osób. Przy ul. 17 Stycznia 87 mieściła się placówka Gestapo licząca 6-8 cywilnych pracowników.
          Do najaktywniejszych działaczy podziemia z tego okresu należy zaliczyć żołnierza AK Romana Bielaka i Czesława Hoffę, późniejszych komendantów posterunku Milicji.

Okres Milicji Obywatelskiej lata 1945 - 1990

          W styczniu 1945 roku Roman Bielak rozpoczął organizację sił porządkowych w mieście. Do służby ściągnął Andrzeja Matuszka, Czesława Hoffę, Stanisława Kaczmarka (byłego strażnika granicznego), a po kilku dniach zgłaszają się Jan Janiszewski, Henryk Pawlicki, Jan Nowak, Alfons Talarek i inni.
          Siedzibą posterunku był budynek przy ul. 17 Stycznia 121. W pierwszych dniach po wyzwoleniu, do głównych zadań milicji należała walka z niedobitkami wojsk okupanta, zabezpieczenie zakładów pracy oraz mienia społecznego i prywatnego, walka z szabrownictwem i bandytyzmem, a także służba patrolowa i ściganie pospolitych przestępstw. Służba w MO była na zasadzie zgłaszania się, bez mundurów, czasami bez broni i zapłaty. Bywało też, że ochotnik po pierwszej służbie, z obawy o swoje życie, nie wracał. Po kilku tygodniach Komendant Wojewódzki MO mjr Tadeusz Paszta przeprowadził inspekcję jednostek i rozpoznał Andrzeja Matuszka, jako tego przedwojennego policjanta, który aresztował go w latach 20., podczas manifestacji komunistów i w trybie natychmiastowym zwolnił go ze służby.
 
Załoga Posterunku MO w Międzychodzie w 1948 r. na tle siedziby przy ul. 17 Stycznia 121.
Stoją od lewej: kpr. Franciszek Mleczak, plut. Jan Janiszewski, sierż. Czesław Hoffa,
sierż. Stanisław Nowak, kpr. Wawrzyn Rutnicki i kpr. Alfons Gierczyński
 
          Przez okres 13 lat funkcjonowania Posterunku w Międzychodzie funkcję komendanta pełnili:
- sierż. Roman Bielak                          28.01.1945r. – 14.12.1946r.
- st. sierż. Czesław Hoffa                  14.12.1946r. – 29.12.1952r.
- sierż. Stanisław Duszyński              29.12.1952r. – 30.11.1953r.
- st. sierż. Czesław Tomaszewski     01.12.1953r. – 01.11.1954r.
- sierż. Antoni Kwiatkowski                02.11.1954r. – 1956r.
- st. sierż. Henryk Pawlicki                 1956r. – 1958r.
         Pierwszy Komendant Powiatowy MO ppor. Michał Zimuk do służby ściągnął Mieczysława Szymańskiego, dawnego policjanta przedwojennego, który zajął się organizacją i służbą śledczą.
           Kancelarią kierował p. Edward Prentki, zaś jego żona Marianna Prentka pracowała w sekretariacie referatu śledczego. Siedzibą Komendy Powiatowej był budynek przy ul. Zamkowej 1. Powołano posterunki w Sierakowie, Kwilczu z siedzibą w Orzeszkowie, Chrzypsku Wielkim i Łowyniu z siedziba w Głażewie.
          Podobnie jak w latach 40., tak i teraz, drugą co do wielkości jednostką był Posterunek MO w Sierakowie, który mieścił się przy ul. Poznańskiej 8. Komendanci Posterunku MO w Sierakowie w kolejności chronologicznej:

- kpr. Józef Nowak                        1945r. (luty-maj)
- plut. Stanisław Mencel                1945r. – 47r.
- plut. Roman Cenkier                     1947r. – 50r.
- sierż. Stanisław Nowak              1950r. – 56r.
- ppor. Antoni Kwiatkowski           1956r. – 70r.
- st. sierż. Zbigniew Olenderek     1970r. – 74r.
- chor. Tomasz Wiśniewski           1974r. – 80r.
- ppor. Władysław Kaczmarek      1980r. – 90r.
- sierż. sztab. Bogdan Rubelt        1990r. – 92r.
 
          Przez okres 30 lat funkcjonowania KPMO w Międzychodzie, stanowisko komendanta w latach 1945-75 pełniło 9 oficerów (chorąży był wówczas pierwszym stopniem oficerskim):
- ppor. Michał Zimuk                       1945r. (luty-maj)
- ppor. Zygfryd Korczak                1945r. – 46r.
- por. ? Kamyszew                        1946r.
- por. Ryszard Dudkiewicz            1946r. – 48r.
- chor. Stanisław Szmyt                1948r. – 50r.
- chor. Michał Bekasiak                  1950r. – 54r.
- por. Stanisław Kłosowski            1954r. – 61r.
- por. Henryk Przestański               1961r. – 65r.
- mjr Józef Magaj                            1965r. – 75r.
         W tym samym czasie powołano Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, którego szefem został ppor. Zagórski i mieścił się przy ul. Słowackiego 7 (dzisiejszy ZUS), lecz po kilku latach został przeniesiony na ul. Zamkową 1, do budynku zajmowanego przez milicję. W tym okresie w całym powiecie służbę pełniło 60 milicjantów (łącznie z SB).
          Kolejnym wyodrębnionym okresem w dziejach międzychodzkich organów porządkowych są lata 1975-90. 1 czerwca 1975 roku przyniósł kolejną zmianę administracyjną kraju. Z mapy Polski zniknęły powiaty i urzędy administracyjne tego szczebla (w tym komendy powiatowe MO), a pojawiło się 49 województw. Miasto i gmina Międzychód zostały włączone w skład woj. gorzowskiego. Na podstawie Zarządzenia Organizacyjnego MSW z 11.06.1975 roku utworzono Komisariat MO w Międzychodzie, podległy bezpośrednio KWMO w Gorzowie Wielkopolskim. Pozostałe posterunki powiatu tj. Sieraków, Kwilcz i Chrzypsko Wielkie zostały włączone do woj. poznańskiego i podlegały jednostce w Szamotułach.
          Skład i stanowiska funkcyjne nowej jednostki zostały ustalone przez centralne władze MO.
Komendantem jednostki został mianowany ppor. Andrzej Kędzierski, a zastępcą por. Tadeusz Klein. Jednostka otrzymał 22 etaty, dysponowała 3 samochodami służbowymi, w tym radiowóz marki „Nysa”, nieoznakowany sam.osob. „Warszawa” i sam. cięż. „Star”.

Policja w Międzychodzie po 6 kwietnia 1990 roku

          Początek roku 1990 zwiastował głębokie przemiany polityczne, w tym także i w MSW. Jak wiemy 27.11.1989 roku zostały zalegalizowane związki zawodowe i to za ich przyczyną doprowadzono do zlikwidowania wydziałów polityczno-wychowawczych i dano możliwość współdecydowania o obsadzie stanowiska komendanta. Proces zmian milicji na Policję przebiegał ewolucyjnie. W czerwcu 1990 roku wśród funkcjonariuszy Komendy Rejonowej Policji w Międzyrzeczu rozesłano ankietę w celu wyłonienia kandydata na stanowisko komendanta rejonowego. Największą liczbę głosów otrzymał nadkom. Zygmunt Talarek, który z dniem 1.08.1990 roku został powołany na to stanowisko.
          Od dnia nominacji nadkom. Zygmunta Talarka do Międzyrzecza, Komisariatem Policji w Międzychodzie kierował asp. Andrzej Lange. Nowy komendant w celu zapewnienia prawidłowego działania jednostki, dokonał przesunięć kadrowych i powołał do życia 2 sekcje: operacyjno-dochodzeniową i prewencji. Kierownikiem sekcji operacyjno-dochodzeniowej został sierż. Wojciech Królik, a sekcji prewencji asp. Waldemar Fietz. Niewielką garstką funkcjonariuszy należało rozmieścić na podstawowych stanowiskach, w taki sposób, aby praca jednostki była płynna i zapewniała całodobową obsługę.
          W dniu 31.07.1991 roku komendant asp. Andrzej Lange przeszedł na emeryturę i na to stanowisko powołany został kom. Damian Piosik. Za kierownictwa nadkom. Piosika komisariat osiągał jedne z najlepszych wyników w województwie gorzowskim. Rocznie przeprowadzano około 400 dochodzeń, a wykrywalność wahała się w granicach 85-87%. Do dyspozycji policjanci mieli 3 samochody służbowe - w tym jeden „operacyjny”, wszystkie marki „Polonez” („Nysy” wycofano). Okres lat 90., to czas inwestycji i zdecydowanych posunięć remontowych. Przeprowadzono dwukrotnie remont kapitalny budynku, zainstalowano modem komputera oraz zlikwidowano kartotekę ręczną, przebudowano i unowocześniono łączność, w tym wieżę radiostacji. 23.09.1998 roku do dokumentacji poglądowej wprowadzono fotografię barwną, a jej obróbką zajęło się Laboratorium KWP w Poznaniu.

Utworzenie Komendy Powiatowej Policji w Międzychodzie 1.01.1999 roku

          Na mocy ustaw i rozkazów wyższych przełożonych Policji, została powołana do życia Komenda Powiatowa Policji w Międzychodzie. Wówczas nasza jednostka stała się w pełni samodzielną, samofinansującą się, podległą Staroście, któremu składa roczne sprawozdania. Kierownicze stanowiska wyłaniane były w drodze konkursu, a do czasu jego przeprowadzenia, pełniącym obowiązki komendanta został dotychczasowy komendant komisariatu nadkom. Damian Piosik, p.o. zastępcy powierzono podkom. Wojciechowi Królikowi.
 
31.12.1998 r. Przytwierdzenie tablicy Komenda Powiatowa Policji w Międzychodzie.
Stoją od lewej: podkom. Wojciech Królik, asp. sztab. Piotr Kawka, Andrzej Lange,
Juliusz Koch (burmistrz),asp. sztab. Waldemar Fietz, nadkom. Damian Piosik,
na drabinie K. Tucholski
 
          W dniu 24 lipca 1999 roku Komendantem Powiatowym Policji w Międzychodzie został podinsp. Czesław Korytowski. W dniu 18 sierpnia 1999 roku Zastępcą Komendanta Powiatowego Policji w Międzychodzie został kom. Sławomir Kaczmarek z KPP w Szamotułach.

Tragiczny wypadek drogowy insp. Korytowskiego

          W dniu 8 grudnia 2005 roku godz. 655 podczas powrotu ze służby, w wypadku drogowym zginął na miejscu Komendant Powiatowy Policji w Międzychodzie insp. Czesław Korytowski.

Mianowanie Komendanta i I Zastępcy Komendanta Powiatowego Policji

          W dniu 24 stycznia 2006 roku Komendantem Powiatowym Policji w Międzychodzie został nadkom. Sławomir Kaczmarek. W dniu 6 marca 2006 roku Wielkopolski Komendant Wojewódzki Policji w Poznaniu nadinsp. Henryk Tusiński wręczył podinsp. Robertowi Kotwicy nominację na stanowisko I Zastępcy Komendanta Powiatowego Policji w Międzychodzie.
 
Podinsp. R. Kotwica odbiera gratulacje od Starosty Juliana Mazurka.
W środku nadinsp. H. Tusiński, z prawej nadkom. S. Kaczmarek
Powrót na górę strony