18 PAŹDZIERNIKA - EUROPEJSKI DZIEŃ PRZECIWKO HANDLOWI LUDŹMI I NIEWOLNICTWU
18 października w całej Unii Europejskiej obchodzony jest Dzień Przeciwko Handlowi Ludźmi. Szczególnie tego dnia organy ścigania, w tym Policja, organizacje rządowe jak i pozarządowe starają się uświadomić społeczeństwu, czym jest handel ludźmi i jak się przed nim ustrzec.
Handel ludźmi to przestępstwo naruszające podstawowe prawa człowieka, godzi w najwrażliwsze sfery życia człowieka, w prawo do decydowania o sobie, o swoim życiu, o wyborze miejsca pobytu i sposobu postępowania. Człowiek staje się towarem o wartości handlowej z wyznaczoną datą przydatności do celów zamierzonych przez sprawców. Najczęściej jest to eksploatacja seksualna lub ekonomiczna,
w tym praca przymusowa, żebractwo, zmuszanie do kradzieży lub popełniania innych przestępstw, przymusowe pobieranie organów.
Ofiarami handlarzy co roku padają miliony ludzi na całym świecie: kobiety i mężczyźni, dorośli i dzieci. Różnorodność form wykorzystania, trans graniczność, zróżnicowanie stosowanych przez sprawców środków przemocy, trudne, nieraz sprzeczne emocje ofiar, a także niejednolity odbiór społeczny w zależności od regionu świata – wszystko to czyni z handlu ludźmi wyzwanie dla społeczności międzynarodowej oraz organów władzy i ścigania.
Handel ludźmi jest przestępstwem ściśle związanym z ruchami migracyjnymi, jest więc zjawiskiem niezwykle dynamicznym, dotyczącym całego świata i wynika przede wszystkim z istnienia problemów i różnic natury społecznej, ekonomicznej czy kulturowej.
Analiza zjawiska wskazuje, że Polska jest jednocześnie krajem pochodzenia, krajem tranzytowym oraz krajem docelowym dla ofiar handlu ludźmi. Obywatele polscy, zarówno kobiety jak i mężczyźni, na terenie naszego kraju są werbowani, a następnie wykorzystywani do pracy przymusowej, żebractwa, kradzieży lub wyłudzania świadczeń oraz kredytów za granicą. Pomimo zmian w zakresie metod jakich używają przestępcy zajmujący się handlem ludźmi, nie zmienia się jedno - na działania handlarzy narażeni są wszyscy, bez względu na wiek, płeć czy wykształcenie. Warto jednak zwrócić uwagę na grupy szczególnego ryzyka. Należą do nich:
- dzieci cudzoziemskie migrujące bez opieki,
- dzieci z domów dysfunkcyjnych, które nie zaspokajają ich podstawowych potrzeb; z rodzin o niskim poziomie edukacji; wykluczonych społecznie; będące ofiarami lub świadkami przemocy; którym rodzice nie poświęcają czasu i uwagi; czy też dzieci znajdujące się w instytucjonalnej pieczy zastępczej,
- nastolatki i osoby młode, zagubione, z rodzin z problemami, niemające wsparcia wśród bliskich–te, które szczególnie łatwo wchodzą w silne relacje z osobami, które okażą im sympatię i zainteresowanie,
- osoby w trudnej sytuacji materialnej, niemogące znaleźć pracy lub pogrążone w długach, mające problem z zaspokojeniem podstawowych potrzeb życiowych swoich i swoich bliskich, ale też np. osoby starsze, chcące wesprzeć znajdujących się w kłopotach finansowych członków rodziny,
- osoby niepełnosprawne, w tym niepełnosprawne intelektualnie - zmarginalizowane
- i w trudnej sytuacji ekonomicznej; w przypadku ograniczenia intelektualnego - mniej trafnie oceniające rzeczywistość, w tym intencje innych osób,
- cudzoziemcy – szczególnie z krajów o słabszej kondycji ekonomicznej, niemający wsparcia i nieznający języka.
Zjawisko handlu ludźmi dotyka zarówno państwa rozwijające się, jak i państwa rozwinięte. Powiązany jest z problemami społecznymi, kulturowymi, politycznymi oraz ekonomicznymi i stanowi współczesną formę niewolnictwa. Od kilku lat obserwuje się pewne zmiany w formach najczęściej popełnianych przestępstw związanych z handlem ludźmi. Obecnie występuje więcej przypadków wykorzystania do pracy przymusowej aniżeli wykorzystania w prostytucji czy w przemyśle pornograficznym.
Decydując się na pracę w kraju bądź poza jego granicami, w pierwszej kolejności należy sprawdzić wiarygodność przyszłego pracodawcy oraz upewnić się, co do legalności zatrudnienia. Pomóc w tym mogą bazy ofert pracy sprawdzonych pracodawców lub pośredników pracy. W tym celu można skorzystać ze stron internetowych takich jak EURES – Europejskie Służby Zatrudnienia (www.eures.praca.gov.pl), czy też KRAZ – Krajowy Rejestr Agencji Zatrudnienia (www.kraz.praca.gov.pl).
Aby bezpiecznie podejmować pracę – przeczytaj kilka dobrych praktyk, które pomogą prawidłowo przygotować się do takiego wyjazdu:
- sprawdź ważność swoich dokumentów (dowód osobisty, paszport),
- zdobądź adres i numer telefonu przyszłego miejsca pracy i zostaw go bliskim,
- zrób dwie kserokopie dokumentu tożsamości z aktualnym zdjęciem, a także umowy z agencją – jeden egzemplarz weź ze sobą, drugi zostaw rodzinie (ten który bierzesz ze sobą schowaj w innym miejscu niż dokumenty),
- pamiętaj, aby dokumenty trzymać w kilku różnych miejscach,
- ustal minimalną częstotliwość kontaktów telefonicznych z bliskimi (np. raz w tygodniu o określonej porze),
- ustal z rodziną hasło, które będzie oznaczać, że potrzebujesz pomocy, np. pozdrowienia dla nieistniejącej cioci,
- zabierz ze sobą adres i numeru telefonu ambasady oraz konsulatu RP w kraju, do którego się udajesz,
- weź ze sobą taką ilość gotówki, która pozwoli Ci przeżyć do najbliższej wypłaty i ewentualnie kupić bilet powrotny do Polski,
- weź słownik lub rozmówki w języku kraju, do którego się wybierasz.
Gdy podejmujesz pracę w Polsce lub za granicą i po dotarciu na miejsce pracy pracodawca lub opiekun, np.:
- zabierze Ci telefon komórkowy,
- zmusza Cię do pracy ponad siły lub niezgodnie z umową,
- szantażuje Cię rzekomym długiem,
- potrąca Ci opłaty z wynagrodzenia, o których nie było mowy przed wyjazdem lub nie są uwzględnione w umowie o pracę,
- używa wobec Ciebie przemocy fizycznej lub psychicznej,
- kontroluje, jak spędzasz wolny czas,
- wciąż obiecuje, że warunki się poprawią i wypłacą Ci zaległe wynagrodzenie,
- pracujesz bez umowy o pracę,
- zakwaterował Cię w poniżających warunkach,
oznaczać to może, że prawdopodobnie stałeś się ofiarą handlu ludźmi, czyli współczesnym niewolnikiem zniewolonym przez pracę.
Pamiętaj, że istotna jest świadomość, że każdy może stać się ofiarą tego przestępstwa. Ważne jest, że potencjalne ofiary mają również swoje prawa do pomocy, wsparcia, ochrony i odszkodowania. Dlatego jeśli czujesz, że mogłeś się znaleźć w niebezpiecznej zależności – nie bój się poprosić o pomoc!
Konsekwencje, które ponoszą ofiary, mają negatywny wpływ na ich kondycję psychiczną, emocjonalną i społeczną. Zdarza się, że tracą one również zdrowie fizyczne. Latami zmagają się z depresją, lękami, utratą poczucia sprawczości, a także obawą przed wtórną wiktymizacją. Dlatego też w przypadku ujawnienia przestępstwa handlu ludźmi, niezbędnym jest przestrzeganie zasad postępowania, które uwzględniają specyfikę tego rodzaju działań przestępczych. Wrażliwość na emocje i potrzeby osoby pokrzywdzonej.
W związku z tym, że handel ludźmi stanowi naruszenie podstawowych praw człowieka główną intencją państw członkowskich Rady Europy w tym również Polski jest poszanowanie praw każdego człowieka bez względu na płeć, pochodzenie i wiek. Dążenie do zwiększenia efektywności działań w zakresie zapobiegania i zwalczania handlu ludźmi, a także ochrona osób, które padły ofiarą tego przestępstwa.
Gdzie uzyskać pomoc?
W przypadku zauważenia zdarzenia, które może świadczyć o tym, że jakaś osoba jest wykorzystywana i może być ona ofiarą handlu ludźmi, należy niezwłocznie poinformować Policję dzwoniąc na ogólnodostępny numer 112 lub 997.
Ponadto w Wydziale do walki z Handlem Ludźmi Biura Kryminalnego Komendy Głównej Policji funkcjonuje telefon zaufania + 48 664 974 934 oraz skrzynka e-mailowa: handelludzmibsk@policja.gov.pl, gdzie można w sposób anonimowy przekazać wszelkie informacje dotyczące procederu handlu ludźmi oraz uzyskać poradę lub wsparcie.
Podejrzenie wykorzystywania seksualnego dziecka można zgłosić na stronie: https://www.stopseksturystyce.fdds.pl
Potencjalna ofiara handlu ludźmi może uzyskać pomoc i wsparcie również w ramach działalności Krajowego Centrum Informacyjno- Konsultacyjnego pod numerem telefonu (+48 22) 628 01 20 oraz pod adresami e-mail: info@kcik.pl i kcik@strada.org.pl lub w ramach pomocy świadczonej przez inne fundacje zajmujące się niesieniem pomocy ofiarom tego procederu.
